ثبت کم سابقه حدود 125 نشریه ایرانی در پایگاه های بین المللی

سئو سی: مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از ثبت کم سابقه حدود 125 نشریه ایرانی در پایگاه های بین المللی مانند WOS و اسکوپوس طی 4 سال قبل آگاهی داد.

به گزارش سئو سی به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، دومین نشست تخصصی سردبیران نشریات علمی نمایه شده در WoS و اسکوپوس در تاریخ ۳ دیماه ۱۴۰۴ توسط مؤسسه ISC اجرا شد.
صمد نژاد ابراهیمی، مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از ثبت کم سابقه حدود ۱۲۵ نشریه ایرانی در پایگاه های بین مللی مانند WOS و اسکوپوس طی ۴ سال قبل اطلاع داد و اظهار داشت: حالا ۴۲۵ نشریه علمی در کشور نمایه شده که این عدد یک رکورد کم سابقه به حساب می آید و نشان دهنده برنامه ریزی هدفمند و تلاش هماهنگ سردبیران، مدیران نشریات، کارشناسان، محققان و سیاست گذاران حوزه علم و فناوری است.
وی با اشاره به این که تنها پارسال نزدیک به ۵۰ نشریه ایرانی موفق به نمایه شدن در پایگاه های بین المللی شده است، اظهار داشت: این میزان رشد به آسانی قابل تکرار نیست و نشان میدهد که یک برنامه مشخص برای پیشرفت جایگاه نشریات علمی کشور تدوین و اجرا شده است.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه نشریات علمی یکی از اجزای مهم پازل مرجعیت علمی کشور به شمار می روند، اضافه کرد: نشریات در واقع ویترین علمی و بین المللی جمهوری اسلامی ایران در حوزه علم و فناوری هستند و پیشرفت جایگاه آنها نقش مستقیمی در تحقق مرجعیت علمی دارد.
نژاد ابراهیمی با اشاره به برگزاری نشست سردبیران نشریات نمایه شده اظهار داشت: این جلسه با همکاری مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) و دفتر سیاستگذاری معاونت پژوهشی وزارت علوم انجام شد و هدف اصلی آن، تمرکز بر نگهداشت و پیشرفت کیفیت نشریات بعد از ورود به نمایه های استنادی بین المللی است.
وی با اشاره به اینکه ورود به پایگاه های بین المللی پایان کار نیست، خاطرنشان کرد: بحث اصلی، حفظ کیفیت و ممانعت از خروج نشریات از این نمایه هاست؛ چونکه حتی یک سهل انگاری جزئی می تواند منجر به حذف یک نشریه شود.
مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی وزارت عتف با اشاره به این که نشریات علمی یک سرمایه ملی محسوب می شوند، اظهار داشت: این نشریات علاوه بر اعتبار بین المللی، دارای ارزش اقتصادی هم هستند؛ به شکلی که برخی نشریات ایرانی در سطح بین المللی ارزشی معادل چند میلیون دلار دارند.
وی با تکیه بر این که هدف وزارت عتف فروش یا کسب درآمد مستقیم از نشریات نیست، اظهار داشت: گاهی ارزش گذاری مادی، بیان کننده ارزش معنوی و جایگاه علمی بالای یک نشریه است و این نگاه در سیاستگذاری ما مورد توجه قرار دارد.
نژاد ابراهیمی با اشاره به نقش نشریات در اکوسیستم دانش بنیان کشور بیان نمود: زمانی که یک نشریه به نمایه های بین المللی وارد می شود، ارزش افزوده قابل توجهی بوجود می آورد و این موضوع اهمیت سرمایه گذاری علمی و مدیریتی در این عرصه را دوچندان می کند.
وی با اشاره به اینکه این جلسه ها با هدف تبادل دانش، انتقال تجربه و گوشزد کردن الزامات حرفه ای برگزار می شود، اضافه کرد: نشریات باید در کنار حفظ کیفیت، به افزایش رویت پذیری مقالات خود هم توجه داشته باشند تا آثار انتشار یافته به دست جامعه تخصصی برسد.
وی در ادامه با اشاره به موضوع هوش مصنوعی در فرآیند انتشار مقالات اظهار داشت: در رویارویی با تکنولوژی های جدید، تقابل چاره نیست و باید رویکرد تعامل را در پیش گرفت؛ همان گونه که در گذشته از نشر کاغذی به فضای الکترونیکی مهاجرت کردیم.
نژاد ابراهیمی با تکیه بر این که تهدید اصلی هوش مصنوعی، خدشه دار شدن اصالت آثار علمی است، اظهار داشت: مسئولیت اصالت مقاله بر عهده نویسنده است و در صورتیکه از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده شده باشد، باید این مورد بصورت شفاف اعلام گردد.
وی اضافه کرد: در صورت اثبات عدم صداقت یا پنهان کاری در استفاده از هوش مصنوعی، مقاله باید سلب اعتبار شود و به این علت، شفافیت و صداقت اصل بنیادین در این حوزه می باشد.
مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی وزارت عتف در ادامه با اشاره به اینکه رویکرد کلی این وزارت استفاده درست، مسئولانه و هدفمند از ابزارهای هوش مصنوعی است، تاکید کرد: بهره برداری هوشمندانه از این تکنولوژی می تواند به پیشرفت کیفیت نشریات علمی کشور کمک نماید، مشروط بر آن که اصالت علمی آثار حفظ شود.
وی با اشاره به شتاب فزاینده رشد هوش مصنوعی و بهبود چشم گیر عملکرد آن نسبت به سالهای قبل، بیان نمود: هوش مصنوعی لزوماً جایگزین محققان و پژوهشگران نخواهد شد، اما بدون تردید بعنوان یک دستیار قدرتمند در کنار آنها ایفای نقش می کند.
وی با تکیه بر این که میزان اثرگذاری هوش مصنوعی به روش استفاده ما از این تکنولوژی بستگی دارد، اضافه کرد: مهار تکنولوژی باید در اختیار انسان باشد؛ همانطور که اگر قدرت یک موتور هواپیما به درستی کنترل نشود، می تواند خطرآفرین باشد، هوش مصنوعی هم اگر بدون مدیریت و چارچوب استفاده شود، چالش هایی به وجود خواهد آورد.
این مقام مسئول با بیان اینکه: مواجهه بشر با فناوری های نو همیشه یک الگوی مشابه داشته است، اظهار داشت: در ابتدا مقاومت شکل می گیرد، سپس مرحله سازگاری فرا می رسد و در نهایت استفاده روتین و روزمره از فناوری اتفاق می افتد؛ هوش مصنوعی هم همین مسیر را طی خواهد نمود.
نژاد ابراهیمی با اشاره به کارکردهای پژوهشی این فناوری اظهار داشت: هوش مصنوعی می تواند در طوفان فکری، شناسایی نقیصه های پژوهشی و بهبود مسیر پژوهش به پژوهشگران کمک نماید و این یک فرصت جدی برای پیشرفت کیفیت پژوهش هاست.
وی با اشاره به اینکه بخشی از مشاغل بنابراین گسترش هوش مصنوعی از بین خواهند رفت، خاطرنشان کرد: این حذف مشاغل حدودا قطعی است، اما هم زمان مشاغل جدیدی هم ایجاد می شود که ماهیت و مهارت های متفاوتی را می طلبد.
مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی وزارت علوم با اشاره به تغییرات احتمالی در حوزه برنامه نویسی اظهار داشت: امکان دارد برنامه نویسی به صورت سنتی گذشته ادامه پیدا نکند، چونکه ابزارهای هوش مصنوعی قادرند خیلی از کدها را با سرعت بالا تولید کنند، اما اشخاصی که توانایی استفاده هدفمند از این ابزارها را داشته باشند، شانس بیشتری برای رسیدن به مشاغل بهتر خواهند داشت.
وی با مقایسه این تحولات با ظهور اینترنت بیان نمود: همانطور که با گسترش اینترنت برخی مشاغل سنتی مانند بانکداری حضوری کمرنگ شد و در مقابل، فروشگاه های آنلاین و کسب وکارهای جدید شکل گرفتند، در حوزه هوش مصنوعی هم با یک دگردیسی مواجه هستیم.
نژاد ابراهیمی با اشاره به اینکه این دگردیسی می تواند طی سه تا چهار سال آینده ما را با دنیایی بطورکامل متفاوت رو به رو کند، اضافه کرد: این تغییرات تنها محدود به پژوهش نیست و حتی نظام آموزشی هم امکان دارد دستخوش تحولات جدی شود.
وی اضافه کرد: کلاس های حضوری امکان دارد تحت تاثیر قرار گیرند و شیوه های آموزش به صورت اساسی تغییر کنند؛ البته بررسی دقیق این تحولات نیازمند نظر متخصصان حوزه آموزش و فناوری است.
این مقام مسئول در آخر با تکیه بر ضرورت آمادگی برای این تحولات اظهار داشت: آن چه اهمیت دارد، پذیرش تغییر و توانمندسازی نیروی انسانی جهت استفاده صحیح و هوشمندانه از ابزارهای نوین، خصوصاً هوش مصنوعی، در راه توسعه علمی کشور است.
در ادامه این نشست، دکتر محمدرضا قانع عضو هیات علمی مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام اظهار داشت: بی اخلاقی علمی مهم ترین صدمه هوش مصنوعی برای نشریات است.
وی اظهار داشت: نادیده گرفتن اخلاق در استفاده از هوش مصنوعی می تواند به تولید نتایج علمی بی اصالت و فاقد اعتبار منجر شود.
محمدرضا قانع، عضو هیات علمی گروه پژوهش ارزیابی و توسعه منابع مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام در حاشیه مراسم دومین نشست تخصصی سردبیران نشریات علمی نمایه شده در wos و scopus، با اشاره به اینکه نشست امروز با هدف توانمندسازی و کیفی سازی نشریات علمی برگزار شده است، اظهار داشت: این جلسه ویژه سردبیران نشریات نمایه شده در پایگاه های وب آو ساینس و اسکوپوس وابسته به وزارت عتف است و در جهت مأموریت های ISC برای پیشرفت کیفیت نشریات علمی کشور انجام می شود.
وی با اشاره به این که این برنامه اولین نشست از سلسله نشست هایی است که برای سردبیران نشریات علمی تدارک دیده شده است، اضافه کرد: در این جلسه سعی شده است مهم ترین مسایل و چالش هایی که نشریات علمی در عصر فناوری های نوظهور با آن مواجهند، خصوصاً موضوع هوش مصنوعی، مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد.

نقش کلیدی نشریات علمی در اکوسیستم ارتباطات علمی

این عضو هیات علمی با تکیه بر این که امروز در عصری زندگی می نماییم که حکمرانی هوش مصنوعی به یکی از مؤلفه های اصلی تبدیل گشته است، اظهار داشت: اکوسیستم ارتباطات علمی به شدت تحت تاثیر فناوری های نوظهور، خصوصاً هوش مصنوعی قرار دارد و دراین میان، نشریات علمی، محققان، سردبیران و تمامی دست اندرکاران نشر علمی از ارکان اصلی این اکوسیستم محسوب می شوند.
قانع اضافه کرد: آگاهی سردبیران و فعالین نشریات علمی از تأثیرات هوش مصنوعی بر فرآیندهای مختلف تولید، داوری و انتشار نشریات، اهمیت زیادی دارد و این جلسه فرصتی است تا در رابطه با فرصت ها و چالش های ناشی از به کارگیری این فناوری تبادل نظر شود.

هوش مصنوعی؛ فرصت یا تهدید برای نشر علمی

وی با اشاره به اینکه هوش مصنوعی به خودی خود یک پدیده مثبت و پرارزش است، خاطرنشان کرد: آن چه اهمیت دارد، روش استفاده از این تکنولوژی است؛ هوش مصنوعی می تواند بعنوان یک ابزار کمکی برای محققان و نشریات مورد استفاده قرار گیرد، اما با این حال اگر به درستی مدیریت نشود، می تواند صدمه هایی هم بهمراه داشته باشد.
این مقام علمی اضافه کرد: نشریات علمی باید هر دو وجه استفاده از هوش مصنوعی را مدنظر قرار دهند؛ هم ظرفیتهای مثبت آن برای تسهیل امور پژوهشی و هم مخاطراتی که امکان دارد برای سلامت علمی نشریات ایجاد نماید.

بی اخلاقی علمی؛ مهم ترین صدمه احتمالی استفاده ناصحیح از هوش مصنوعی

قانع با اشاره به این که یکی از مهم ترین دغدغه ها در اکوسیستم ارتباطات علمی، بحث بی اخلاقی علمی است، اظهار داشت: اگر بی اخلاقی علمی در استفاده از هوش مصنوعی نادیده گرفته شود، این روند می تواند ادامه دار باشد و در نهایت به تولید نتایج علمی منجر شود که فاقد اصالت و اعتبار لازم هستند.
وی تاکید کرد: از ین جهت، توجه به اصول اخلاق پژوهش و استفاده آگاهانه از هوش مصنوعی برای نشریات علمی و جامعه دانشگاهی خیلی حائز اهمیت می باشد.
این عضو هیات علمی در رابطه با آینده نقش هوش مصنوعی در پژوهش های علمی بیان نمود: هم اکنون برای اظهار نظر قطعی در رابطه با جایگزینی هوش مصنوعی بجای انسان زود است، اما آن چه حال در سطح ملی و بین المللی مشاهده می شود، نگاه دوگانه به این فناوری است.
قانع اضافه کرد: هوش مصنوعی در وضعیت فعلی بیشتر بعنوان یک دستیار پژوهشی مطرح است و نه جایگزین پژوهشگر؛ چونکه نقش تفکر انسانی در تمامی حوزه های علمی بازهم خیلی پررنگ و تعیین کننده است.
وی با سفارش به سردبیران نشریات علمی اشاره کرد: نشریات باید به سوی استفاده از فناوری های نوظهور حرکت کنند، اما این حرکت باید آگاهانه باشد؛ سردبیران ضروری است دانش و تخصص لازم را در این عرصه کسب کنند و در مدیریت نشریات خود بازبینی و چرخش عمیق ایجاد کنند.
این عضو هیات علمی اظهار داشت: آشنایی با ظرفیت ها و محدودیت های هوش مصنوعی می تواند به نشریات کمک نماید تا از آثار منفی احتمالی این فناوری بر انتشارات علمی جلوگیری کرده و از مزایای آن به درستی بهره مند شوند.
عضو هیات علمی مؤسسه استنادی علوم جهان اسلام اظهار داشت: بااینکه استفاده از هوش مصنوعی در نشر علم اجتناب ناپذیر و شتابان است؛ اما این فناوری در نقش یک تسهیل گر ظاهر می شود و امکان جایگزینی با خلاقیت و نوآوری محققان را ندارد.
علی گزنی، عضو هیات علمی گروه پژوهشی مدیریت اطلاعات مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام، در حاشیه دومین نشست تخصصی سردبیران نشریات علمی نمایه شده در wos و scopus، عنوان کرد: سیاست افزایش تعداد مجلات اسکوپوس بدون برنامه ریزی برای افزایش اثرگذاری استنادی آنها سبب کاهش رتبه دانشگاه ها در رتبه بندی های بین المللی خواهد شد.
با بیان این که هدف از برگزاری این کارگاه پیشرفت کیفی نشریات علمی کشور و هم راستاسازی آنها با استانداردها و الزامات روز نشر علمی در سطح بین المللی بود، اظهار داشت: نشریات علمی ایران سهم قابل توجهی در تولید علم کشور دارند و بخش مهمی از خروجی علمی ایران از مسیر این نشریات منتشر می شود؛ بدین جهت این جلسه با هدف هدایت نشریات به سوی بهبود کیفیت، افزایش اثربخشی و آشنایی با تحولات جدید حوزه نشر علمی اجرا شد.

ارتقای کیفی نشریات و همگامی با نمایه های بین المللی

وی با اشاره به این که خیلی از نشریات علمی کشور هم اکنون در نمایه های معتبر بین المللی مانند اسکوپوس و آی اس آی و همین طور پایگاه هایی مانند آی اس سی نمایه شده اند، بیان نمود: این نشریات به سطح قابل قبولی از کیفیت رسیده اند، اما هدف این کارگاه آن بود که مسیر پیشرفت بیشتر آنها ترسیم شود تا بتوانند محتوای پژوهشی کشور را باکیفیت بالاتر و اثربخشی بیشتر در سطح بین المللی عرضه کنند.
این عضو هیات علمی اضافه کرد: این کارگاه با تأکید بر بهینه سازی فرآیندهای نشریات انجام شد تا سردبیران و دست اندرکاران نشریات بتوانند جایگاه علمی خویش را ارتقا دهند و با الزامات روز نشر علمی آشنا گردند.

هوش مصنوعی؛ فرصت ها، الزامات و ملاحظات اخلاقی

گزنی با اشاره به این که در قسمت مهمی از این جلسه به موضوع هوش مصنوعی پرداخته شد، خاطرنشان کرد: سخنرانان مختلف بر این نکته تاکید داشتند که هوش مصنوعی مسیری اجتناب ناپذیر در دنیای امروز علم و فناوری است و جهان به سوی استفاده گسترده از این ابزارها حرکت می کند.
وی اضافه کرد: در این کارگاه به بایدها و نبایدهای استفاده از هوش مصنوعی در حوزه نشریات علمی پرداخته شد؛ همچون این که در چه بخشهایی می توان از مزایای هوش مصنوعی بهره برد، چطور می توان کیفیت فرآیندهای نشر را ارتقا داد و با این حال ملاحظات اخلاقی و علمی را مدنظر قرار داد.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه پتانسیل های هوش مصنوعی در حوزه های مختلف نشر علمی مورد بررسی قرار گرفت، اظهار داشت: همین طور نگاه جامعه علمی جهانی به استفاده از هوش مصنوعی و چارچوب های حاکم بر آن در این جلسه تشریح شد.

ارتباط کیفیت نشریات با رتبه دانشگاه ها و اقتصاد نشر

وی با اشاره به این که مقالات انتشار یافته در نشریات علمی کشور تاثیر مستقیمی بر رتبه و جایگاه بین المللی دانشگاه ها دارند، اشاره کرد: این تاثیر هم از نظر کمّی و هم از نظر کیفی قابل بررسی است. زمانی که در رابطه با کیفیت و اثرگذاری صحبت می نماییم، موضوع استنادها بعنوان یک شاخص کلیدی مطرح می شود.
گزنی اضافه کرد: افزایش استنادها نه فقط جایگاه علمی یک نشریه را ارتقاء می دهد، بلکه بر ارزش اقتصادی آن هم اثرگذار می باشد. میزان هزینه پردازش مقاله که نشریات از نویسندگان دریافت می کنند، ارتباط مستقیمی با جایگاه بین المللی مجله دارد و این جایگاه به طور عمده بر مبنای شاخصهای استنادی تعیین می شود.

رویت پذیری علمی و نقش شبکه های اجتماعی

وی با اشاره به اینکه یکی از محورهای اصلی مطرح شده در این کارگاه، راهکارهای افزایش استناد بود، اظهار داشت: مهم ترین عامل در این مورد، افزایش رویت پذیری یا دیده شدن نشریات و مقالات علمی است. رسانه های اجتماعی علمی و عمومی می توانند بعنوان بستری مؤثر در این راه عمل کنند.
این عضو هیات علمی تاکید کرد: استفاده هدفمند از رسانه های اجتماعی به ما کمک می نماید موفقیتهای علمی کشور را به جامعه جهانی معرفی نماییم و نشان دهیم در چه حوزه هایی فعال هستیم و چه تولیدات علمی ای داریم. این نمایانی علمی می تواند علاوه بر بهبود تصویر علم کشور در رسانه ها، به افزایش اثرگذاری استنادی، پیشرفت رتبه دانشگاه ها و بهبود کارایی اقتصادی نشریات هم کمک نماید.

هوش مصنوعی جایگزین محققان می شود؟

گزنی در جواب پرسشی در رابطه با نگاه کلی به استفاده از هوش مصنوعی و احتمال جایگزینی آن با محققان، بیان نمود: جمع بندی مباحث مطرح شده نشان میدهد که جهان به سوی استفاده گسترده از هوش مصنوعی در قسمت های مختلف حرکت می کند، اما میزان و حدود این استفاده بازهم محل بحث و گمانه زنی است.
وی اظهار داشت: آن چه هم اکنون روشن است اینست که هوش مصنوعی می تواند خیلی از فرآیندها را سریع تر و کارآمدتر کند، اما خلق ایده، نوآوری و تولید دانش اصیل بازهم به نیروی انسانی وابسته است و دست کم در وضعیت فعلی، نقش محققان قابل جایگزینی نیست.

هیچ ابزار هوش مصنوعی تشخیص صددرصدی ندارد

فرشید دانش عضو هیات علمی مؤسسه استنادی جهان اسلام اظهار داشت: ابزارهای تشخیص استفاده از هوش مصنوعی در مقالات علمی هنوز به قطعیت نرسیده است و امکان تشخیص مطلق وجود ندارد.
دانش با اشاره به محورهای سخنرانی خود در دومین نشست سردبیران نشریات علمی وزارت عتف، اظهار داشت: تمرکز اصلی این جلسه بر راهبردها و زیست بوم داوری مجلات علمی نمایه شده در پایگاه های اسکوپوس و وب آو ساینس بود.
وی با اشاره به اینکه در این سخنرانی، مدلهای سنتی داوری و همین طور شیوه های نوین داوری علمی مورد بررسی قرار گرفت، اضافه کرد: تلاش شد بر مبنای پژوهش های انجام شده در سطح بین المللی، تحولات جدید حوزه داوری مجلات علمی تبیین شود.

پدیده سلب اعتبار و داوری های تقلّبی در مجلات علمی

این عضو هیأت علمی با اشاره به این که یکی از محورهای مهم این نشست، بررسی پدیده «سلب اعتبار» یا بازپس گیری مقالات بود، خاطرنشان کرد: در این بخش، به موضوع داوری های تقلّبی یا آن چه در ادبیات علمی با عنوان «داوری همتای جعلی» شناخته می شود، پرداخته شد و نتایج اخلاقی و علمی این نوع تخلفات مورد بحث قرار گرفت.
دانش اضافه کرد: در همین چارچوب، نتایج یک تحقیق بین المللی که دیدگاه ها و رفتارهای حدود پنج هزار پژوهشگر و دانشمند را در حوزه شیوه های داوری و روش استفاده از هوش مصنوعی در فرایند داوری و نگارش مقالات بررسی نموده بود، مورد ارزیابی قرار گرفت.

لزوم سیاستگذاری شفاف سردبیران جهت استفاده از هوش مصنوعی

وی با تکیه بر نقش سردبیران و مدیران مسئول مجلات علمی بیان نمود: در قسمت دیگر سخنرانی، جمع بندی مباحث بر این نکته متمرکز بود که سردبیران و مدیران مجلات باید سیاستگذاری های مشخص، شفاف و مبتنی بر اصول اخلاقی داشته باشند تا استفاده از هوش مصنوعی در مجلات بصورت صحیح و قانونی صورت گیرد.
این مقام مسئول با اشاره به این که ابزارهای متنوعی در حوزه هوش مصنوعی برای نگارش مقاله، داوری مقالات و مدیریت مجلات علمی در دسترس می باشد، اشاره کرد: آن چه اهمیت دارد، شیوه استفاده از این ابزارها ست؛ چونکه در صورت عدم رعایت راهنماها و دستورالعمل های مشخص، استفاده ناصحیح از هوش مصنوعی می تواند مصداق تقلب علمی تلقی شود و در نهایت به سلب اعتبار مقاله منجر شود.

راهنماهای ملی جهت استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی

دانش با اشاره به اینکه در صورت وقوع سلب اعتبار، مقاله از مجله و ناشر باز پس گرفته می شود و برچسب بازپس گیری به سبب تخلف غیراخلاقی علمی ثبت خواهد شد، اضافه کرد: به همین دلیل، در سطوح مختلف همچون وزارت عتف و وزارت بهداشت، راهنماها و دستورالعمل هایی درحال تدوین و ابلاغ است تا به اعضاء هیأت علمی و محققان اعلام گردد که تحت چه شرایطی و با استفاده از چه پلت فرم هایی می توانند از هوش مصنوعی بهره ببرند.
وی توضیح داد: بعنوان مثال، محققان می توانند از ابزارهای هوش مصنوعی برای پیشرفت زبان انگلیسی مقاله یا تهیه پیشنویس اولیه استفاده کنند، اما به هیچ عنوان مجاز نیستند هوش مصنوعی را بعنوان نویسنده مقاله معرفی کنند.

هوش مصنوعی نویسنده نیست، ابزار تسهیلگر است

این عضو هیأت علمی با اشاره به تجربه های اولیه استفاده از هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۲ بیان نمود: در آن مقطع، برخی مقالات در مجلات معتبر بین المللی منتشر گردید که در آنها هوش مصنوعی بعنوان نویسنده معرفی شده بود، اما تمامی این مقالات به سبب مغایرت با مقررات علمی بازپس گیری شدند.
دانش تاکید کرد: قوانین جدید تصریح می کنند که هوش مصنوعی فقط نقش تسهیلگر دارد، نه نویسنده، و محققان موظف اند استفاده از این ابزارها را در قسمت تقدیر و تشکر (Acknowledgment) یا روش شناسی (Methodology) مقاله بصورت شفاف اعلام کنند.

ضرورت تبیین مقررات برای همه مجلات علمی کشور

وی با اشاره به اینکه پدیده هوش مصنوعی هنوز سابقه ای کمتر از پنج سال دارد، اظهار داشت: در ایران هم بازهم نیازمند تبیین و آموزش گسترده این قوانین هستیم و برگزاری نشست هایی از این دست باید در دانشگاه ها و برای انواع مجلات علمی، شامل مجلات نمایه شده در اسکوپوس و وب آو ساینس، مجلات ISC، دانشگاه آزاد، پیام نور و حتی نشریات نوپا که هنوز در هیچ نمایه ای ثبت نشده اند، ادامه یابد.
دانش در جواب پرسشی در رابطه با امکان تشخیص استفاده از هوش مصنوعی در مقالات علمی اظهار داشت: ابزارهایی با عنوان «AI Detector» در سطح بین المللی وجود دارد، اما این ابزارها هم دقت صددرصدی ندارند.
وی اضافه کرد: بااینکه متخصصان حوزه هوش مصنوعی با اتکا به تجربه و دانش خود امکان دارد بتوانند تا حدی تشخیص دهند که متنی توسط انسان یا هوش مصنوعی ساخته شده است، اما سرانجام، هیچ ابزار یا فردی نمی تواند با قطعیت کامل اعلام نماید که یک مقاله حتما با استفاده از هوش مصنوعی نوشته شده یا خیر، و تا به این لحظه، راهکارهای موجود فاقد قطعیت هستند.

هوش مصنوعی همان مسیر کتابخانه ها را تکرار می کند؛ پیشبینی های افراطی محقق نشد

عضو هیات علمی گروه پژوهشی مدیریت اطلاعات مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام، با اشاره به سابقه تخصصی خود در حوزه کتابداری و فعالیت در کتابخانه ها، اظهار داشت: در دهه های گذشته هم پیشبینی هایی مشابه آن چه امروز در رابطه با هوش مصنوعی مطرح می شود، در رابطه با پایان کتابخانه ها وجود داشت.
وی با اشاره به اینکه در اواخر دهه ۱۹۹۰ میلادی، مقاله ای منتشر گردید که در آن پژوهشگری به نام «لنکستر» پیشبینی کرده بود سال ۲۰۰۰، پایان عصر کتابخانه ها خواهد بود و بعد از آن دیگر کتابخانه ای در جهان وجود نخواهد داشت، اضافه کرد: حال در سال ۲۰۲۵ مشاهده می نماییم که نه فقط چنین اتفاقی رخ نداده، بلکه کتابخانه ها بطور مستمر درحال گسترش، توسعه و افزایش نقش آفرینی هستند.

هوش مصنوعی ساخته انسان است و جایگزین تفکر انسانی نمی شود

این مقام مسئول با تکیه بر این که هوش مصنوعی محصول طراحی و خلاقیت انسان است، خاطرنشان کرد: هر میزان که این فناوری توسعه یابد، بازهم قادر نخواهد بود پیچیدگی های مغزی، فکری و قدرت تعقل انسان را بطور کامل بازآفرینی کند.
دانش با اشاره به محدودیت های ذاتی هوش مصنوعی بیان نمود: این فناوری می تواند در انجام محاسبات سنگین، برخی تحلیل ها و ترجمه ها مورد استفاده قرار گیرد، اما زمانی که وارد حوزه تحلیل های پیچیده می شویم، نیاز به تفکر انتقادی و تفکر خلاق داریم؛ توانایی هایی که بصورت انحصاری متعلق به انسان هستند و هوش مصنوعی فاقد آن هاست.

هوش مصنوعی ابزار است، نه جایگزین انسان

وی اشاره کرد: سرانجام، هر چقدر هوش مصنوعی پیشرفت کند، نقش آن تسهیل گری برای کار انسان است، نه جایگزینی انسان و نگاه افراطی به این فناوری می تواند منجر به برداشت های ناصحیح در سیاستگذاری علمی و پژوهشی شود.
عضو هیات علمی گروه پژوهشی مدیریت اطلاعات مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام اظهار داشت: همان گونه که کتابخانه ها با وجود تحولات فناورانه نه فقط از بین نرفتند بلکه تکامل یافتند، هوش مصنوعی هم باید بعنوان ابزاری در خدمت اندیشه انسانی دیده شود، نه تهدیدی برای آن.

وی ضمن اشاره به این که بخشی از مشاغل بدین سبب گسترش هوش مصنوعی از بین خواهند رفت، تصریح کرد: این حذف مشاغل حدوداً قطعی است، اما هم زمان مشاغل جدیدی هم ایجاد می شود که ماهیت و مهارت های متفاوتی را می طلبد. وی ضمن اشاره به اینکه بسیاری از نشریات علمی کشور حالا در نمایه های معتبر بین المللی مانند اسکوپوس و آی اس آی و همچنین پایگاه هایی مانند آی اس سی نمایه شده اند، بیان نمود: این نشریات به سطح قابل قبولی از کیفیت رسیده اند، اما هدف این کارگاه آن بود که مسیر پیشرفت بیشتر آنها ترسیم شود تا بتوانند محتوای پژوهشی کشور را با کیفیت بالاتر و اثربخشی بیشتر در سطح بین المللی عرضه کنند. وی ضمن اشاره به این که در اواخر دهه ۱۹۹۰ میلادی، مقاله ای منتشر شد که در آن پژوهشگری به نام لنکستر پیش بینی کرده بود سال ۲۰۰۰، پایان عصر کتابخانه ها خواهد بود و پس از آن دیگر کتابخانه ای در جهان وجود نخواهد داشت، افزود: حال در سال ۲۰۲۵ مشاهده می نماییم که نه فقط چنین اتفاقی رخ نداده، بلکه کتابخانه ها به طور مستمر در حال گسترش، توسعه و افزایش ایفای نقش هستند.

منبع: سئو سی

1404/10/06

09:01:41

5.0 / 5

تگهای خبر: آموزش , آنلاین , الكترونیك , اینترنت

این مطلب سئوسی را می پسندید؟

(1)

(0)

تازه ترین مطالب مرتبط

نظرات بینندگان در مورد این مطلب

نظر شما در مورد این مطلب

نام:

ایمیل:

نظر:

سوال:

= ۲ بعلاوه ۳